چند روز پیش هم رسانه دیگری نوشت : «طلاق توافقی هر 15 دقیقه یک خانواده را از هم میپاشد»، بدون آنکه رشد صعودی طلاق توافقی را در این سالها جدی بگیرد . شاید این هم از ویژگیهای عصر رسانه است که دیگر هیچ خبر و موضوعی شگفت انگیز و قابل تأمل نیست . حتی اگر خبر انجام طلاق باشد! خبر انجام «طلاق فقط طی یک هفته» و یا «وقوع 19 مورد طلاق در یک ساعت» دیگر برای کسی تکاندهنده نیست!
تأثیر سوء آلودگی صوتی بر دوام زندگی مشترک
دکتر علی نجفی توانا، رئیس هیأت مدیره کانون وکلای مرکز به گزارشگر ما میگوید: افزایش طلاق توافقی را باید در چارچوب مقوله گستردهتری به عنوان پدیده طلاق جستوجو کرد، زیرا طلاق به عنوان یک پدیده اجتماعی معلول عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است، چنانکه مطالعات نشان میدهد بیکاری، درآمد کم، اختلاف فرهنگی و اجتماعی و اعتیاد زوجین از دلایل عمده طلاق در کشور است . جالب اینجاست که حتی آلودگیهای محیطی مانند آلودگی هوا و صدا در این امر مؤثر بوده اند، زیرا آستانه تحمل فرد را کاهش داده و او را تحریکپذیرتر میسازد. همچنین بررسیها از تأثیر رسانههای نوین همانند ماهواره و فضای مجازی حکایت دارد که سبب بد آموزیهای جنسی شده و پایبندی اخلاقی در خانواده را تضعیف میکند. رابطه آزاد پیش از ازدواج و تنوع طلبی زوجین نیز به این امر دامن زده و وفاداری و صداقت را که عامل دوام زندگی مشترک است نشانه رفته است .
سالهای پرخطر و پرطلاق
این مدرس دانشگاه ادامه میدهد: این در حالی است که امکان ازدواج در جامعه کم شده و شاهد تشریفات پرهزینه و غیرمنطقی در ازدواج هستیم. بدین ترتیب ضمن کاهش میزان ازدواجها از دوام آنها نیز کاسته شده است، چنانکه براساس آمار موجود 50 درصد طلاقها در پنج ساله اول زندگی رخ میدهد، زیرا پس از مدتی سوء تفاهمها، پرخاشگریها و خشونتها جای مهربانی و صمیمیت زوجین را میگیرد.
رشد نگران کننده طلاق در سال گذشته
«طلاق توافقی» بحرانی تازه و آسیبی نوپدید در جامعه ماست که زیر پوست شهر گسترش یافته و در حال فزونی است.
دکتر محمد حنیف پور، مدرس دانشگاه با تأکید بر این مساله به گزارشگر ما میگوید: این در حالی است که به دلایل پیامدهای طلاق، در آموزههای دینی و اجتماعی این مقوله ناپسند تلقی میشود چنانکه از آن به «حلال مبغوض» تعبیر شده و در قرآن کریم نیز بر ابعاد منفی طلاق تاکید میشود. حال آنکه در سالهای اخیر شاهد رشد طلاق هستیم چنانکه در آخرین آمار موجود براساس اعلام مرکز آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور، واقعه ازدواج در سه ماهه نخست سال جاری 9/7 درصد و آمار طلاق 5/17 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است.
در قانون، طلاق توافقی نداریم
این پژوهشگر حوزه خانواده با اشاره به اینکه خانواده بنا و عمارتی است که زن و مرد ستونهای آن را تشکیل میدهند و با بروز طلاق این ستونها فرو میریزد ، میافزاید: در قانون مقولهای به عنوان «طلاق توافقی» نداریم و این مساله محصول ابتکار زنانی است که در برخورد با قانون مردسالار این امر را مطرح کرده اند زیرا در قانون؛ طلاق خلعی وجود دارد. بنابر ماده 1146 قانون مدنی :«طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر میدهد طلاق بگیرد اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.» زیرا بنابر ماده 1133 ماده قانون مدنی، حق طلاق با مرد است.
دلایل افزایش طلاقهای توافقی
چه در قانون ما طلاق توافقی باشد یا نه، امروزه این روند رو به افزایش است، چنانکه برخی معتقدند 90 درصد طلاقهای کلانشهر تهران توافقی صورت میگیرد، اما چرا؟
دکتر نجفی توانا میگوید: چون طلاق معمولی زمان میبرد، افراد برای آنکه از این کانون پر آشوب فاصله بگیرند به سرعت تن به جدایی میدهند. زیرا اگر مرد خواهان طلاق باشد، باید مهریهای بپردازد و چنانچه زن نیز خواهان باشد، بحث اثبات عسر و حرج مرد مطرح میشود که طولانی شدن رویه قضایی را به دنبال دارد و همین مسأله زن را به «توافق» در طلاق وادار میکند زیرا طلاقهای عادی مستلزم تشریفات دشوار بخصوص برای زنان است.
دکتر حنیف پور نیز با بیان اینکه دو سوم طلاقها، توافقی صورت میگیرد، میگوید: به طورکلی تغییر در شیوههای همسریابی در سالهای اخیر، دگرگونی در نوع توقعات و انتظارات زوجین و تفاوت دیدگاههای آنها، عدم شناخت فرهنگی و شخصیتی از یکدیگر، اعتیاد، چالشهای اقتصادی و ترک انفاق از دلایل طلاق است. ناگفته نماند گرچه ما وضعیت طلاق را قابل تامل میدانیم، اما هنوز هم آمار در کشور ما، بهتر از کشورهای پیشرفته است.
این مدرس دانشگاه تأکید میکند: هر قدر در جامعه روابط اجتماعی سالمتر باشد روابط همسری نیز سالمتر و ماندگارتر میشود. در جامعهای که پول، حاکم بر مناسبات انسانی باشد، آسیبها چشمگیرتر است. چنانکه اگر زن به دلیل تأمین نیاز اقتصادی و یا مصالح مالی ناگزیر به ازدواج شود این پیوند پایدار نخواهد بود، زیرا زندگی مشترکی ماندگار است که براساس آگاهی شکل بگیرد و «جهل» آفت زندگی است.
جایگاه مشاوره در طلاقهای توافقی
به منظور کاهش آمار طلاقهای توافقی و پرهیز از دلالی در این مقوله، چندی پیش «پرنیان قوام» رئیس اداره مددکاری و خدمات مشاورهای معاونت فرهنگی قوه قضاییه تاکید کرد: مطابق آییننامه اجرایی قانون حمایت از خانواده که از 27 بهمن سال گذشته ابلاغ شد، قرار است مراکز مشاوره خانواده با همکاری مرکز مشاوران قوه قضاییه در هر واحد قضایی تشکیل شود و از این پس طلاق توافقی بدون مراجعه به مشاوره ثبت نخواهد شد.
دکتر نجفی توانا میگوید: نقش مشاوره در کاهش مشکلات خانواده بی تردید پررنگ است. البته اگر این مقوله پیش از ازدواج و حتی پیش از بروز اختلافهای جدی بین زوجین انجام شود اثرگذاری بیشتری خواهد داشت، زیرا مشاوره به هنگام طلاق، با وجود هزینههایی که به خانواده و قوه قضاییه تحمیل میکند چندان موثر نیست، زیرا طلاقهای توافقی محصول اختلافهای ریشهدار زوجین است. بنابراین با طولانی شدن روند طلاق با انجام جلسات مشاوره تاثیری در بقای خانواده نخواهد داشت، پس بهتر است این خدمات مشاورهای پیش از ازدواج و در روزهای نخست بروز چالش میان زوجین صورت بگیرد.
اهمیت مشاوره پیش از ازدواج
دکتر حنیف پور هم بر آموزش برای دوام خانواده تأکید کرده، میافزاید: بی تردید زوجهای ما با آگاهی سر سفره عقد نمی نشینند، در حالی که معتقدم حداقل باید 120 ساعت قبل از ازدواج آموزش همسری ببینند. همچنین این آموزشها پس از ازدواج و در طول زندگی مشترک نیز باید ادامه پیداکند. مسأله دیگر اینکه همسران همواره باید آموزشپذیر باشند و قبول کنند که به کسب دادههای به روز و منطقی نیاز دارند . این همسران در زندگی موفق خواهند بود.
وی ادامه میدهد: گرچه بروز طلاق و آثار سوء آن را در زندگی زنان و کودکان نمی توان انکار کرد، اما گاه این مقوله به عنوان راهکار محسوب میشود. چنانکه پیامدهای طلاق عاطفی به مراتب بیشتر از سایر طلاقها است، زیرا در این شرایط خانواده دچار گسست عاطفی شده و امنیت روانی نخواهد داشت. چنانکه سازمان بهداشت جهانی تأکید میکند فرزندان این گونه خانوادههای پرآشوب بیش از 70 درصد دچار آسیب میشوند، اما اگر خانوادهای ناگزیر به جدایی باشد، این آسیبها به 10تا15 درصد خواهد رسید.
نظر شما